Modified Charcoal Cefoperazone Deoxycholate Agar (mCCDA) là môi trường chọn lọc chuyên biệt dùng để phân lập và phát hiện vi khuẩn Campylobacter jejuni, Campylobacter coli từ các mẫu thực phẩm, nước, phân, hoặc mẫu môi trường.
Đây là một trong những môi trường tiêu chuẩn được khuyến nghị trong:
- ISO 10272-1:2017 – Microbiology of the food chain — Detection and enumeration of Campylobacter spp.
- TCVN 7928-1:2008 – Vi sinh vật trong thực phẩm và thức ăn chăn nuôi — Phát hiện Campylobacter spp.
🔬 1. Mục đích
mCCDA được thiết kế để:
- Khuyến khích sự phát triển của Campylobacter spp.
- Ức chế các vi sinh vật không mong muốn như Escherichia coli, Proteus, Enterobacter, Pseudomonas, Bacillus, Enterococcus, v.v.
⚙️ 2. Nguyên lý hoạt động
Môi trường mCCDA dựa trên 3 cơ chế chính:
a. Thành phần cơ bản
| Thành phần | Vai trò |
| Charcoal (than hoạt tính) | Hấp thụ các chất độc, peroxit, và acid béo — giúp Campylobacter dễ phát triển. |
| Casein, Meat extract, Yeast extract | Cung cấp acid amin, nitơ, vitamin và khoáng. |
| Sodium deoxycholate (muối mật) | Ức chế vi khuẩn Gram dương và phần lớn vi khuẩn đường ruột khác. |
| Cefoperazone | Kháng sinh ức chế mạnh các vi khuẩn Gram âm cạnh tranh. |
| Agar | Chất đông rắn, tạo bề mặt nuôi cấy. |
b. Cơ chế chọn lọc
- Cefoperazone ức chế các loài Enterobacteriaceae, Pseudomonas, Staphylococcus…
- Deoxycholate ngăn chặn Gram dương và Enterococcus.
- Charcoal giúp trung hòa độc tố và duy trì điều kiện khử (microaerophilic) thuận lợi cho Campylobacter.
c. Điều kiện nuôi cấy
- Cấy mẫu sau khi tăng sinh trong Bolton broth hoặc Preston broth.
- Ủ ở 42°C ± 1°C trong 48 ± 4 giờ.
- Môi trường khí: microaerophilic (5% O₂, 10% CO₂, 85% N₂).
🧫 3. Đặc điểm khuẩn lạc Campylobacter
| Loài | Hình dạng khuẩn lạc trên mCCDA |
| Campylobacter jejuni | Khuẩn lạc tròn, lồi nhẹ, bóng ướt, xám ánh bạc hoặc hơi trong. |
| Campylobacter coli | Tương tự nhưng thường to và khô hơn. |
🧬 4. Bước tiếp theo (theo ISO 10272-1:2017)
- Quan sát khuẩn lạc nghi ngờ.
- Xác nhận vi hiển vi: Hình que cong, Gram âm, di động.
- Thử nghiệm sinh hóa:
- Catalase dương tính
- Oxidase dương tính
- Hippurate test (+) → C. jejuni, (–) → C. coli
- Có thể xác nhận bằng PCR hoặc MALDI-TOF.